محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، روز پنج‌شنبه ۲۳ اسفند، محمد مصطفی، مشاور اقتصادی، را مأمور تشکیل کابینه دولت نوزدهم تشکیلات خودگردان فلسطین کرد.
محمد مصطفی کیست؟
مصطفی، یک اقتصاددان ۶۹ ساله فلسطینی و از نظر سیاسی مستقل است. او اگرچه در دولت وفاق ملی که در سال ۲۰۱۴ با مشارکت حماس تشکیل شد، معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد بود، اما تنها یک سال در این سمت باقی ماند. مصطفی نقش مهمی در راه اندازی برنامه بازسازی نوار غزه در سال ۲۰۱۴ ایفا کرد. او یکی از اعضای کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین است و به عنوان رئیس هیئت مدیره صندوق سرمایه گذاری فلسطین فعالیت می‌کرد.
او تجربه و سابقه کار بین‌المللی نیز دارد و به مدت پانزده سال در بانک جهانی در واشنگتن کار کرده است. علاوه بر این، او مشاور اقتصادی دولت کویت در زمینه اصلاحات اقتصادی بود. مصطفی همچنین به عنوان استاد مدعو در دانشگاه جورج واشنگتن خدمت کرد.
عبدالمجید سویلم، استاد علوم سیاسی و اقتصاد، درباره انتصاب مصطفی گفت که محمود عباس برای مواجهه با چالش‌های ملی ایجاد شده توسط رژیم اسرائیل که هر آنچه که فلسطینی است را هدف قرار می‌دهد، به این انتخاب نیاز داشت. این انتصاب «تلاشی برای بازسازی خود ملی و بستن برخی از روزنه‌ها در تشکیلات خودگردان فلسطینی» است . نخست وزیر منتخب «از نظر آمریکایی‌ها قابل قبول است زیرا از رویکرد لیبرالی پیروی می‌کند.»
محمد مصطفی در قالب تلاش های آمریکا برای ایجاد اصلاحات در ساختار داخلی تشکیلات خودگردان فلسطین از سوی محمود عباس برای تشکیل کابینه انتخاب شده است. در همین راستا بود که قریب به بیست روز پیش محمد اشتیه، نخست وزیر سابق فلسطین از سمت خود استعفا داد.
در حالی که حملات بی امان اسرائیل به نوار غزه ادامه دارد، مشخص نیست که اسرائیل چه برنامه ای برای غزه پس از جنگ دارد و مقام های آمریکایی نیز پیشنهاد واگذاری اداره این منطقه را به تشکیلات خودگردان البته پس از خانه تکانی سیاسی در ساختار داخلی آن به منظور جلب رضایت عمومی داده اند. این پیشنهاد با مخالفت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل روبه رو شده است. تشکیلات خودگردان فلسطین که سه دهه پیش بر اساس توافقنامه صلح موقت موسوم به توافقنامه اسلو تأسیس شد، بر بخش‌هایی از کرانه باختری حکومت محدودی اعمال می‌کند. تنش‌ها بین حماس و تشکیلات خودگردان که توسط جنبش فتح و به رهبری عباس کنترل می‌شود، همچنان ادامه دارد. این دو جناح قبل از اخراج فتح از نوار غزه در سال ۲۰۰۷، جنگی کوتاه مدت با یکدیگر داشتند. با این حال، مقامات دولت خودگردان بارها حمله اسرائیل به نوار غزه را محکوم کرده و بر ایفای نقش در مدیریت غزه پس از جنگ اصرار دارند.
تصمیم گیرنده اصلی تغییر نخواهد کرد
نیویورک تایمز در گزارشی در این باره می نویسد: محمد مصطفی مدت‌ها مشاور محمود عباس بوده است اما منتقدان شک دارند که او بتواند «احیای مجدد تشکیلات خودگردان فلسطین» را که واشنگتن به دنبال آن است، عملیاتی کند. بسیاری انتظار دارند که انتصاب محمد مصطفی به عنوان نخست وزیر جدید تشکیلات خودگردان فلسطین پاسخی به درخواست های بین المللی برای تشکیل یک دولت تکنوکرات تر باشد که البته با اتهام های بیشمار فساد هم دست و پنجه نرم نکند. اما برخی از کارشناسان معتقدند که مصطفی ۶۹ ساله نتواند اصلاحات مدنظر جو بایدن در تشکیلات خودگردان فلسطین را اجرایی کند. او نه چهره ای است که بتوان او را به عنوان نماد فاصله گرفتن تشکیلات از سیاستهای قبلی دانست و نه رقیبی برای محمود عباس ۸۸ ساله که در میان فلسطینی ها از محبوبیت آنچنانی برخوردار نیست.
ناصر القدوه، وزیر خارجه سابق تشکیلات خودگردان فلسطین که با محمود عباس اختلاف داشت، می گوید: «هیچ تغییر واقعی ایجاد نخواهد شد. وضعیت همانگونه که بوده باقی خواهد ماند. تصمیم گیرنده اصلی تغییر نخواهد کرد.ـ»
مصطفی، اقتصاددانی که برای بانک جهانی کار کرده و ریاست صندوق سرمایه گذاری فلسطین را برعهده داشته، باید طی چند هفته آینده دولت جدیدی را معرفی کندکه به گفته تحلیلگران، نشان دهنده جنس برنامه ریزی او برای اعمال تغییرات در آینده خواهد بود. به گفته کارشناسان، انتخاب وزرای کشور، دارایی و امور خارجه که همگی به رئیس جمهور نزدیک هستند، بسیار حیاتی خواهد بود.
محمود عباس معروف به ابومازن، علیرغم اینکه در سال ۲۰۰۵ تنها برای یک دوره چهار ساله انتخاب شده بود، پست خود را در زمان چندین نخست وزیر قبلی حفظ کرده است.
معین ربانی، کارشناس سیاست فلسطین، می گوید که انتصاب مصطفی عقب‌نشینی از هدف تشکیلات خودگردان فلسطین برای جلب نظر و اعتماد حماس است. حماس در چندماه اخیر محبوبیت و اعتبار قابل توجهی در میان فلسطینی‌ها به دست آورده است.
معین ربانی می گوید: برای ایجاد یک تشکیلات خودگردان فلسطینی که از اعتبار کافی در غزه و کرانه باختری برخوردار باشد، باید اجماع بین تشکیلات خودگردان فلسطین و حماس حاصل شود. من هیچ نشانه ای ندیدم که روند منتهی به انتصاب مصطفی توسط فلسطینی ها هدایت شود، بلکه توسط قدرت های خارجی اعم از منطقه ای یا بین المللی انجام شد. اگر انتخابات در حال حاضر برگزار شود، به شدت به نفع حماس خواهد بود . بهتر است دولت جدید بر اساس توافق و اجماع همه جناح های فلسطینی از جمله حماس و جهاد اسلامی فلسطین تشکیل شود.
اسرائیل و ایالات متحده برای تشکیل دولت جدیدی که به صراحت حماس و جهاد اسلامی را مستثنی می کند، فشار آورده اند. اما اعضای ارشد فتح اذعان می‌کنند که برای اعتبار خود جناح، نیاز به برخی هماهنگی‌ها یا حتی تقسیم قدرت با حماس وجود دارد ، موضعی که مروان برغوتی، رهبر زندانی فلسطین از آن حمایت می‌کند.
ربانی می گوید که یکی از دوستان عباس با اعتبار بین المللی مانند مصطفی دقیقا همان چیزی است که واشنگتن می خواهد. او در این باره می گوید: آنها این پیش فرض اشتباه را دارند که تشکیلات خودگردان می تواند با تکرار البته کارآمدتر سیاست فعلی اعتیار از دست رفته را احیا کند.
علی جرباوی، استاد علوم سیاسی می گوید که توانایی مصطفی برای موفقیت در غزه به دستیابی به تفاهم با حماس بستگی دارد. حماس پنج ماه پس از جنگ در غزه هنوز حضور چشمگیری در این منطقه دارد. مصطفی بدون موافقت حماس نمی‌تواند کاری در غزه انجام دهد. از سوی دیگر دولت نیز به شدت نیازمند تزریق عمده کمک های خارجی است. بدون پول، دولت نمی‌تواند خدمات از جمله پرداخت حقوق کامل کارکنان خود را انجام دهد.
کاید معری، بنیانگذار یک موسسه تحقیقاتی فلسطینی به نام مرکز شاهد برای حقوق شهروندی و توسعه اجتماعی، گفت که مصطفی از نظر مفهوم تغییر تدریجی در سیستم خودگردان فلسطین انتخاب خوبی است اما او از عهده مسئولیت ایجاد تغییرات اصلی برنخواهد آمد.
او در این باره می گوید: به طور کلی شهروندان به او به عنوان ادامه رژیم ابومازن نگاه می کنند. البته وضعیت فلسطینی‌ها اکنون به قدری ناگوار است که اگر آقای مصطفی بتواند حداقل حقوق کارکنان دولت را به طور کامل بازگرداند یا حداقل اقدامی نمادین هم در ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه انجام دهد، در کوتاه مدت محبوبیت پیدا خواهد کرد.
مصطفی در سخنرانی در مجمع جهانی اقتصاد در داووس در ماه ژانویه، بیشتر اسرائیل را به خاطر مشکلات موجود مقصر دانست و گفت که در حالی که تشکیلات خودگردان فلسطین می تواند در زمینه ایجاد نهادها بهتر عمل کند، انجام آن در شرایط اشغال سخت است. پس از جنگ غزه، اگر اسرائیل متعهد به یک روند جدی باشد که شرایط آن شفاف و قابل قبول باشد، ما متقابلا برای ساختن یک کشور مستقل فلسطینی ایمن، امن و مرفه عمل خواهیم کرد، بنابراین مردم ما با عزت زندگی خواهند کرد.
