به نظر می‌رسد که جبه‌ای مشترک علیه ایالات متحده آمریکا از دریای بالتیک تا خلیج فارس ایجاد شده‌است.
نیکیتا اسماگین – پژوهشگر مسائل ایران در شورای روابط خارجی روسیه (RIAC)
منتشر شده در پایگاه اندیشکده موقوفه کارنگی برای صلح بین‌الملل
دیدبان دیپلماسی – انگیزه‌های زیادی وجود دارد که روسیه و ایران را متحدان رسمی بدانیم. رهبران دو کشور به هم اطمینان ندارند، در بازارهای انرژی با هم رقابت می‌کنند و ایدئولوژی انقلابی شیعی ایران چندان با محافظه‌کاری روسیه سازگار نیست. اما وقتی نوبت به مسائل نظامی می‌رسد، دو کشور بیش از پیش به هم نزدیک می‌شوند و در تقابل با ایالات متحده آمریکا با هم متحد هستند. در حال حاضر مسکو نقش محدودی در منازعه تهران و واشنگتن در خاورمیانه بازی می‌کند.
اما کرملین خودش را قانع کرده‌است که آمریکا از اوکراین برای جنگ نیابتی با روسیه استفاده می‌کند. به همین دلیل روسیه به این باور رسیده‌است که حق دارد از هر فرصتی برای آغاز یک جنگ نیابتی با آمریکا در هر جای جهان، از جمله خاورمیانه استفاده کند.
ورود شاهدهای ۱۰۱
در مورد پهپادها، همکاری میان ایران و روسیه معرف همگان است؛ گزارش‌های متعددی وجود دارد که یک کارخانه در جمهوری تاتارستان روسیه پهپادهای ایرانی می‌سازد. نکته مهم دیگر این است که ممکن است روسیه به زودی شاهد واردات پهپادهای تهاجمی شاهد-۱۰۱ ایران هم باشد. هر چند شاهد-۱۰۱ از مدل‌های قبلی کوچکتر است و سر جنگی کوچکتری را حمل می‌کند، اما برد آن ۶۰۰ کیلومتر است و اندازه کوچکتر آنها باعث می‌شود که به سختی قابل رهگیری و سرنگونی باشند. شاهد-۱۰۱ را به سادگی می‌توان جابجا کرد و بدون اینکه توجهی را جلب کند، پرتاب کرد.
مزمان با تهاجم اسرائیل به غزه، تعداد زیادی از حملات توسط گروه‌های تحت حمایت ایران به اهداف آمریکایی در عراق و سوریه رخ داد. این حملات در گذشته عمدتا با راکت‌های بدوی انجام می‌شد، اما حالا بسیاری از این حملات با شاهد-۱۰۱ انجام می‌شود. روز ۲۸ ژانویه وقتی یک پهپاد شاهد-۱۰۱ به پایگاه آمریکایی در مرز اردن و سوریه برخورد کرد، ۳ سرباز آمریکایی کشته و بیش از ۳۰ نفر دیگر مجروح شدند. آمریکا انتقام این حمله را با حمله به گروه‌های تحت حمایت ایران در عراق و سوریه گرفت. اما شاهد-۱۰۱ نشان داد که می‌تواند از سامانه‌های پدافند هوایی آمریکایی عبور کند.
گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از این است که روسیه چندهزار شاهد-۱۰۱ و نمونه پیشرفته‌تر شاهد-۱۰۷ سفارش داده‌است. در حالیکه گروه‌های منتسب به ایران در هر حمله حداکثر از دو شاهد-۱۰۱ به صورت همزمان استفاده کرده‌اند، ارتش سوریه می‌تواند به صورت همزمان تعداد زیادی از این پهپادها را به اوکراین بفرستد که باعث می‌شود این سلاح‌ها تست و اصلاح شوند. اینها نشان می‌دهد که تا چه اندازه منازعه در اوکراین و خاورمیانه بیش از پیش در هم تنیده می‌شوند و فناوری‌های نظامی در دو جهت به اشتراک گذاشته‌می‌شود. حماس همین حالا هم با استفاده از کوداکوپترها تانک‌های اسرائیلی را هدف قرار می‌دهد، تاکتیکی که توسط سربازان اوکراینی و روس به کار گرفته‌می‌شد. روسیه هم موافقت کرده‌است که به توسعه ظرفیت هوایی ایران از طریق فروش جنگنده و هلی‌کوپتر کمک کند.
پهپادهای ایرانی که در خاورمیانه نشان داده‌اند چگونه می‌توانند از بند پدافند آمریکا عبور کنند، در اوکراین هم علیه سامانه‌های آمریکایی تست خواهند شد. به همین دلیل است که اسرائیل عجله‌ای ندارد تا سامانه گنبد آهنین خود را در اختیار اوکراین قرار دهد، چرا که ایران در حال بررسی است که عملکرد پهپادهایش در جنگ اوکراین چگونه است و از این طریق نقاط ضعف سامانه‌های دفاعی را کشف می‌کند.
همکاری علیه دشمن مشترک
مسکو و تهران باورد دارند که واشنگتن دشمن مشترک آنهاست. مقام‌های روس بارها ادعا کرده‌اند نیروهای آنها در اوکراین با نیروهای آمریکایی می‌جنگند در حالی در ایران شعار «مرگ بر آمریکا» برای دهه‌ها بخشی از ایدئولوژی رسمی کشور بوده‌است. بر اساس منطق ایران، اسرائیل یک پایگاه خارجی ایالات متحده آمریکاست.
در حال حاضر واضح‌ترین محل همکاری روسیه و ایران در خاورمیانه از نظر آمریکا سوریه است. در حالیکه گروه‌های هوادار ایران به اهداف آمریکایی حمله می‌کنند، جت‌های جنگنده روسی تجهیزات هوایی آمریکا را آزار می‌دهند و مانورهای خطرناکی علیه جنگنده‌ها و پهپادهای آمریکایی انجام می‌دهند. زمینه‌های بالقوه توسعه همکاری بسیار زیاد است. غالبا اصل اساسی سیاست خارجی روسیه این است که «هر کاری روسیه می‌تواند بکند، ما هم می‌توانیم بکنیم.»
شناسایی استقلال دو جمهوری تجزیه شده در منطقه قفقاز جنوبی توسط روسیه یعنی مناطق آبخازیا و اوستیای جنوبی، حمایت مسکو از جدایی‌طلبان در اوکراین و تهاجم همه جانبه روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ همه با این استدلال توجیه شد که آمریکا هم در گذشته چنین کارهایی را انجام داده‌است. اگر مقام‌های روس تصور کنند که آمریکا در حال یک جنگ نیابتی با آنها در اوکراین است، منطق آنها حکم می‌کند که حق داشته‌باشند هر جای جهان که اراده کردند، جنگ‌های نیابتی علیه آمریکا راه بیاندازند.
واضح‌ترین منطقه برای ایجاد چنین منازعه‌ای خاورمیانه است. نه تنها احساسات ضدآمریکایی همین الآن هم در خاورمیانه جریان دارد، موضع واشنگتن نیز در این مورد مبهم است. همانگونه که حملات گروه‌های تحت حمایت ایران نشان داد، نیروهای آمریکایی در وضعیتی آسیب‌پذیر قرار دارند. روسیه نیز در منطقه از یک سو در سوریه زیرساخت‌های نظامی دارد و از سوی دیگر یک شریک مطمئن یعنی ایران دارد.
تبادل فناوری، اطلاعات و تجربه بین ایران و آمریکا و هماهنگی نزدیک آنها در مبارزه علیه واشنگتن، برای هر دو ایجاد منفعت می‌کند. هر حمله‌ای توسط گروه‌های تحت حمایت ایران در منطقه از سوی مسکو یه موفقیت تلقی می‌شود و هر پهپادی که علیه پدافند هوایی آمریکا اقدام می‌کند، منبع اطلاعاتی است که نقاط ضعف آمریکا را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد که ما شاهد ایجاد یک جبهه متحد علیه ایالات متحده آمریکا از دریای بالتیک تا خلیج فارس هستم.
در حال حاضر جنگ علیه ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه بدون دخالت مستقیم روسیه ادامه دارد. تاکنون شاهد نبودیم که گروه‌های تحت حمایت ایران حجم زیادی از سلاح‌های ساخت روسیه دریافت کنند. اما اگر جنگ اوکراین دچار سکون شود و از شدت آن کاسته شود، احتمال افزایش دخالت روسیه در خاورمیانه بیشتر می‌شود. صنعت رو به رشد دفاعی روسیه و تعداد بسیار زیاد نیروهای روسی با تجربه میدانی می‌تواند به سادگی به خاورمیانه منتقل شود. نیروهای هوادار ایران قطعا برای استمرار مبارزه با «استعمار نوین آمریکایی» از نیروها و سلاح‌های روس استقبال می‌کنند.
